Chociaż początek sztuki mediów datuje się na lata 60. XX wieku, moment, w którym w Polsce zaczęły wyodrębniać się jednostki związane ze sztuką mediów nastał w okolicy 2010 roku. Wcześniej istniały i funkcjonowały struktury związane z multimediami czy intermediami, jednak nie były one tak wyraźne i (w niektórych przypadkach) samodzielne jak dzisiaj.

8 polskich uczelni artystycznych oferuje programy związane ze sztuką mediów czy zagadnieniami, które w tym obszarze są poruszane: w Szczecinie, Gdańsku, Poznaniu, Łodzi, Warszawie, Wrocławiu, Katowicach i Krakowie. “Sztukę mediów” można studiować również na dwóch uczelniach wyższych niebędących uczelniami artystycznymi – na PJAKT  i Uniwersytecie Toruńskim.

Jak sztuka mediów pojawiła się na Akademiach?

Wydziały lub Katedry związane ze sztuką mediów (lub sztuką nowych mediów) powstały w wyniku odłączania się od innych jednostek (związanych z rzeźbą, grafiką czy fotografią), nie zaś powoływane jako nowe. Ich geneza jest osadzona w innych dziedzinach sztuki, nie stanowią absolutnie osobnego bytu. 

Aktualne struktury w różnych miejscach w Polsce są odmienne, na różnym poziomie zaawansowania i stworzone według innych koncepcji. Sztuka mediów w Warszawie (ASP) opiera się o podziały względem „koncepcji” obszarów sztuki, nie samych mediach. Także Wydział Intermediów w Krakowie, odłączając się od Wydziału Rzeźby, wprowadził podział według podobnej koncepcji (metody, obszary, zjawiska, teoria). W pozostałych jednostkach, podziały te głównie sprowadzają się do określenia konkretnych mediów (fotografia, wideo, intermedia itp.).

Wszystkie jednostki realizują przedmioty z obszaru określonego mediami: fotografii, wideo, dźwięku, technik komputerowych, przestrzeni wirtualnych, nowych technologii, multimediów, intermediów itp. Realizują także podobne zagadnienia teoretyczne z zakresu historii i teorii sztuki, filozofii, nauczania technik artystycznych, rozumienia i kształtowania przekazu. Prowadzą także zajęcia z tradycyjnych technik artystycznych jak rysunek, malarstwo czy rzeźba.

Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku oferuje edukację w dziedzinie sztuki mediów (oraz od niedawna na kierunku Fotografia) na kierunku „Intermedia” istniejącego od 2011 roku, w ramach Wydziału Rzeźby i Intermediów. Impulsem do jego powstania były rozwój technologii elektronicznych oraz ich ekspansja na terytoria kulturowo-artystyczne oraz zapotrzebowanie na specjalistów zajmujących się tą dziedziną. 

Studia w jednostce są prowadzone w trybie stacjonarnym na I i II stopniu Intermediów oraz na I stopniu Fotografii. 

Podczas studiów I stopnia na Intermediach prowadzone są przedmioty związane z technologiami cyfrowymi, projektowaniem graficznym, realizacją obrazu filmowego i dźwięku, metodologią konstruowania projektów artystycznych, narracją wizualną, percepcją zmysłową, czy działaniami  transdyscyplinarnymi. Na II stopniu pojawia się fotografia kreacyjna, krytyczna praktyka artystyczna w przestrzeni społecznej, generatywna manipulacja obrazu, czy grafika multimedialna.

Fotografia jako osobny kierunek studiów funkcjonuje na gdańskiej akademii od roku akademickiego 2022/23. W latach wcześniejszych dziedzina była specjalizacją w ramach studiów na Intermediach. Przestrzenie dziedziny fotografii, które są zgłębiane w ramach kierunku, to m.in. fotografia inscenizowana, reklamowa, klasyczna, intermedialna, edycja obrazu fotograficznego, elementy reportażu i dokumentu oraz elementy realizacji filmowej.

Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach

Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach nauczanie w zakresie sztuki mediów prowadzi w ramach różnych struktur. W ramach Wydziału Artystycznego funkcjonuje Katedra Intermediów i Scenografii, a na Wydziale Projektowym Katedra Nowych Mediów (wcześniej: Katedra Multimediów).

W Katedrze Nowych Mediów można studiować “Projektowanie Graficzne” (stacjonarnie, I i II stopień) – kierunek, który jest prowadzony także w ramach Katedry Projektowania Graficznego. Innymi słowy: chcąc uczęszczać do pracowni w Katedrze Nowych Mediów (animacji i gier komputerowych, działań multimediów czy fotografii) należy studiować na kierunku Projektowanie graficzne. 

Nie jest to bynajmniej jedyna droga do studiowania zagadnień związanych ze sztuką (nowych) mediów na katowickiej akademii. W ramach kierunku “Grafika” pojawiają się takie przedmioty jak Podstawy technologii cyfrowych, Podstawy fotografii, Podstawy filmu i wideo, intermedia i techniki cyfrowe itd.

Wartym wspomnienia jest także Laboratorium Nowych Mediów, które mieści się na terenie kampusu Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Znajdują się w nim zaawansowane systemy do tworzenia i rejestracji dźwięku, zaplecze technologiczne do realizacji obrazu czysStudio filmowo-zdjęciowe.

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie prowadzi Wydział Intermediów od 2012 roku. Powstał on w wyniku przekształcenia Katedry Intermediów działającej przy Wydziale Rzeźby od 2007 roku. 

W ramach wydziału działają trzy katedry (Metod, Obszarów i Zjawisk Sztuki Intermediów) i jeden zakład (Teorii Sztuki Mediów). Są tam prowadzone „standardowe” dla sztuki mediów pracownie, jak animacji czy rysunku, ale także bardziej ukierunkowane jak interakcji intermedialnych, sztuki pojęciowej, sztuki performance czy transmediów. W strukturze znajdują również pracownie o bardzo unikatowych nazwach, jak archisfery czy audiosfery, a obszary ich zainteresowań obejmują odpowiednio zespół działań artystycznych w przestrzeni krajobrazu kulturowego i naturalnego oraz szerokie spektrum zagadnień związanych z muzyką współczesną i sztuką dźwięku. 

Innym, wyraźnie zauważalnym aspektem tego wydziału jest jego działalność badawcza oraz komunikacja ze światem zewnętrznym. W ramach pierwszego organizowane są konferencje i wystawy, a publikowane materiały są ogólnodostępne na stronie internetowej wydziału. Bez problemu można także zapoznać się z pracami dyplomowymi przygotowanymi przez studentów „intermediów”.

Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi

Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi prowadzi dwa kierunki studiów, które mogą być szczególnie interesujące w kontekście sztuki (nowych) mediów: Fotografia i multimedia (I i II stopień) oraz Nowe media (I stopień).

“Fotografia i multimedia” to kierunek artystyczny kształcący w zakresie fotografii oraz dyscyplin pokrewnych, z uwzględnieniem specjalistycznego kształcenia teoretycznego. Na “Nowych mediach” można uczęszczać do pracowni takich jak Kreatywnego Kodowania, Mediów cyfrowych, Działań intermedialnych, Videomappingu i rozszerzonej rzeczywistości, Obrazu cyfrowego czy Obrazu w przestrzeni.

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, na Wydziale Animacji i Intermediów prowadzi studia na kierunku “Intermedia”. Intermedia to kierunek studiów, który oferuje kształcenie w dwóch zakresach: Intermedia oraz Film Eksperymentalny. W ramach pracowni w Katedrze Intermediów można uczęszczać na takie zajęcia jak Działania intermedialne i fotografia, Kształtowanie i transformacja przestrzeni, Wiedza o materii, Wideo, Audiosfera & Art research, Działania filmowe i performatywne, Narracje wizualne i in.

Również wartym uwagi faktem jest, że UAP posiada dość nietypową, jak na uczelnie artystyczne w Polsce strukturę, tj. otwartą – pracownie artystyczne i projektowe, laboratoria, studia i warsztaty są dostępne dla wszystkich studentów, niezależnie od studiowanego kierunku.

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Wydział Sztuki Mediów i Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (WSM ASP) powstał w 2009 roku. W 2013 roku z jego struktur został wyodrębniony Wydział Scenografii. 

Struktura Wydziału jest bardzo rozbudowana w stosunku do innych jednostek i skupia się na poszczególnych aspektach, obszarach sztuki mediów: Katedra Badań Mediów, Katedra Koncepcji Mediów, Katedra Działań Mediów, Katedra Przestrzeni Wirtualnej Mediów, Zakład Teorii i Krytyki Sztuki Mediów oraz Zakład Rejestracji i Przetwarzania Obrazu i Dźwięku. Zajęcia na Wydziale Stuki Mediów dotyczą głównie fotografii, wideo, animacji, dźwięku, przestrzeni wirtualnej, działań performatywnych i w przestrzeni, instalacji oraz malarstwa i rysunku.

Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, prowadzi Wydział Grafiki i Sztuki Mediów. Pierwsza rekrutacja na kierunek Sztuka Mediów odbyła się na rok akademicki 2008/09. 

Aktualnie, w strukturach wydziału funkcjonują 3 katedry – dwie związane z grafiką i jedna ze sztuką mediów. W Katedrze Sztuki Mediów prowadzone jest 7 pracowni: Działań Intermedialnych, Fotomediów, Kreacji Przestrzeni Multimedialnej, Komunikacji Medialnej, Projektowania Multimedialnego, Projektowania Gier Komputerowych i Form Wirtualnych oraz Narracji i Interakcji w Nowych Mediach. 

W założeniach działania jednostki została wyszczególniona istotność wykorzystywania mediów, ich odpowiedniego doboru i zastosowania, w zależności od potrzeb kształtowanego przekazu. Także multidyscyplinarność jest ważna – wiedza z zakresu dyscyplin ścisłych czy psychologii i jej wykorzystywanie.

Akademia Sztuki w Szczecinie

Jednostka w Szczecinie jest najmłodszą w zestawieniu – jako Akademia Sztuki funkcjonuje dopiero od 2010 roku. Obecnie, struktura uczelni jest podzielona na dwa kolegia – Sztuk Wizualnych i Sztuk Muzycznych. W ramach pierwszego jest prowadzony Wydział Sztuki Mediów, Fotografii i Filmu Eksperymentalnego, który jako samodzielna jednostka funkcjonuje od 2020 roku (wydzielony z Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów, przejął katedry i pracownie związane z nowymi mediami, fotografią, filmem i animacją). 

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

UMK w ramach Wydziału Sztuk Pięknych od 2014 roku prowadzi studia na kierunku Sztuka Mediów i Edukacja Wizualna. Do wyboru są dwie specjalności: multimedia i fotografia oraz media rysunkowe. 

PJATK

Interesującym miejscem, pod względem obecności technologii i nowych mediów, jest także Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych. Uczelnia z historią osadzoną w naukach technicznych (informatyka) i kulturowych (kultura Japonii) prowadzi Wydział Sztuki Nowych Mediów, a w jego ramach trzy kierunki: Grafikę, Architekturę Wnętrz oraz Projektowanie graficzne i sztukę multimediów.